Diên là cô gái hay ngủ lúc buồn. Cách
đây một năm, sau trận ốm kéo dài Diên mắc bệnh thèm ngủ kinh niên và
luôn thấy khó thở. Dù đã đi khám khắp nơi nhưng các bác sĩ đều không
phát hiện ra bệnh gì, phổi của Diên vẫn bình thường. Diên gần như không
kìm chế được cơn buồn ngủ có thể đổ ập đến bất cứ lúc nào. Từ chỗ là một
biên kịch mẫn cán, ngày làm tám tiếng trong hãng phim, Diên đã phải
nghỉ làm vì cái lịch ngủ ngày cày đêm trái khoáy. Thỉnh thoảng Diên mở
tung cửa sổ, thò đầu ra ngoài, ngửa mặt lên trời hít thở. Diên muốn phổi
của mình to như một tán cây...
Thành phố mùa nắng. Trưa yên ắng, ai cũng muốn chui vào cố thủ
trong nhà như loài sâu kèn. Anh bạn nhà bên xem phim hài “Châu Tinh Trì”
thỉnh thoảng lại cười rinh rích. Chẳng hiểu sao Diên lại liên tưởng
tiếng cười ấy với tiếng đàn gà con kêu lích chích suốt những trưa hè
ngoài khu vườn ký ức. Chỉ lũ trẻ con là không sợ nắng, bầy trận địa bề
bộn sau đủ loại trò chơi. Khi thấm mệt, Diên nằm vật ra dưới gốc cây
khế, úp ống bơ vào tai để nói chuyện với Lá ở đầu dây bên kia đang ôm
bụng cười bên gốc mít già. Giờ thỉnh thoảng Diên vẫn gọi cho Lá để nghe
tiếng “a lô!” mát lịm như nước giếng khơi. Lá đã xa xôi. Chỉ cái ước
mong về nằm bên gốc mít già là vẫn cũ. Mấy hôm trước mẹ điện xuống bảo
gốc mít chết rồi, sâu đục ruỗng cả thân cây. Chỗ ấy giờ chỉ còn khoảng
trống.
Bạn của Diên giờ sống ở khắp nơi, hàng năm chỉ còn nhìn thấy nhau
qua các bức ảnh, hình dung nhau qua giọng nói, cũng đôi lúc mường tượng
nhau trong những giấc mơ. Mọi hình dung về nhau chỉ như trang phác thảo
mà ở đó không thấu được tâm tư, không thấy những biến cố đời nhau và dĩ
nhiên nỗi cô đơn cũng vô cùng ước lượng. Thỉnh thoảng có ai đó hỏi Diên
“ê, dạo này có nhớ ai không?”. Diên lắc đầu cười lơ ngơ. Bạn bảo người
đâu mà nghèo kiết xác. Ờ há, hay là cũng học cách nhung nhớ cho sang? Lá
nghe chuyện qua điện thoại cười bảo yêu thương chật ních cả tim còn bày
đặt. Lá không tin lâu rồi Diên nào có biết nhớ thương ai. Công việc cứ
cuốn đi, nếu hỏi Diên thích nhất việc nào trong ngày, hẳn sẽ là đi chợ
cóc ngày hai bận. Diên bảo ở đó người ta rất thật, dù áo quần nhàu nhĩ,
còn lởi xởi hỏi han, khác với lúc đến công sở, mắt môi tô kẻ, có lúc
ngón tay đưa đẩy trên những bản hợp đồng tiền tỉ...
Diên làm biên kịch cho một hãng phim. Hàng ngày Diên bận bịu sống
bằng cuộc đời nhân vật. Phim chia từng tập, xung đột rồi kết thúc, đau
đớn quằn quại vòng đi vòng lại vẫn phải happy end. Sáng nào giám đốc
cũng điệp khúc thúc giục kịch bản. Tiền nhuận bút thì nợ chồng nợ chất.
Diên mụ mị vì những lo toan quá đỗi vụn vặt đời thường.
Ngay cả lúc ngủ cũng nghĩ mưu cao kế sâu cho nhân vật, cũng ỡm ờ
yêu đương bắng nhắng cho một cô ả trong kịch bản phim dài tập. Lá hiểu
về công việc của Diên, nên thỉnh thoảng hỏi có mệt không? Có thấy Lá ở
đâu đó trong các nhân vật của Diên không? Diên cười bảo đến chừng nào đó
sẽ viết riêng cho “chúng mình” một cuốn sách. Lá hỏi chừng nào đó là
chừng nào? Thì khi nào một ngày dài quá hai tư tiếng hoặc biết đâu sẽ có
ngày Diên chạy thoát được khỏi thế giới nhân vật nhốn nháo của mình.
Lá xa xôi quá, hiểu được bao nhiêu cuộc sống của Diên? Xứ của Lá
muốn vứt một cái xe đạp như vứt một thứ rác thải cũng phải hợp thức hóa
chán chê. Xứ của Diên người ta tí mất mạng trong một vụ cướp xe đạp giữa
thủ đô. Xứ của Lá trong bữa cơm người ta xót xa một con mèo hoang bị
què vừa đến nằm trước cửa. Xứ của Diên trong bữa cơm người ta kể chuyện
hàng nghìn đứa trẻ bị ăn cắp vacxin dưới tay kẻ khoác áo blu trắng.
Người ta hỏi nhau đã đọc báo sáng nay chưa?
Vụ ba trẻ sơ sinh chết ngay sau khi tiêm vắc xin viêm gan B. Rồi
sau vụ điều dưỡng đánh rơi năm trẻ sơ sinh ở bệnh viện Phụ Sản người ta
mới nói đến cái “luật” mỗi lần cho con đi tắm hay thay tã lót các gia
đình đều kẹp từ hai mươi đến năm mươi ngàn đồng vào tã cho điều dưỡng.
Không kẹp tiền thì sao à? Thì con mình bị tắm bẩn. Thì nhận về thái độ
vùng vằng từ điều dưỡng. Và biết đâu đấy đứa trẻ thứ sáu bị đánh rơi rất
có thể sẽ là con bạn?
Xứ của Diên không phải xứ của Lá. Cũng phải thôi, nói Lá không tin
chứ sống ở đây người ta rất dễ nổi điên. Cũng đã có lúc Diên ngó đời
trôi qua mắt mình rồi nổi điên. Nhưng có ích gì? Dần dà người ta quen
cúi mặt khi ra đường, khép cửa khi về nhà, tránh nhìn thẳng vào mắt nhau
và quen nói những điều không phải thật tâm mình nghĩ. Đã có lúc Diên
chua chát nghĩ thà Lá đừng quay trở lại nơi này. Để lúc nào Diên cũng
nghe thấy giọng Lá trong veo, mát lịm như nước giếng khơi. Để mưa nắng
xứ này không làm nhạt phai nụ cười hoài niệm ấy dưới gốc mít già...
*
Giờ thì Diên đã nghỉ làm, thành ra lại thêm cái bệnh hay nhớ người
dưng. Nhớ những cuộc họp chuyên môn chát chúa ở công ty. Nhớ cái cách
người đi qua người mặt dửng dưng mà lòng đầy hậm hực. Nhớ ra Diên từng
rất đơn độc rồi thì cũng quen. Nhớ ra đến một ngày không màng ngó tới
mặt người, chỉ quen nghe tiếng gót giày cồm cộp trên sàn là biết ai hôm
ấy vui hay tâm không tĩnh. Bây giờ thì Diên suốt ngày chỉ thấy tiếng tim
mình đập trong lồng ngực, nỗi hoang hoải cứ trĩu xuống dần rồi thì
thiếp đi trong giấc ngủ. Lá bảo:
- Đời cậu thế mà sướng. Khép mi là khép lại ưu tư.
- Chỉ là khép lại ưu tư ở thế giới này để bước vào một thế giới lộn xộn khác mà thôi.
- Cậu hay gặp gì trong những giấc mơ sao?
- Chỉ là leo lên những chuyến tàu và đến những xứ sở khác nhau. Mỗi ngày là một vùng đất...…
Giọng Lá cười trong veo bảo sẽ chờ đợi Diên ghé thăm xứ của Lá
trong một giấc mơ nào đó. Rồi Lá tắt máy. Diên mang tiếng cười của Lá
vào giấc ngủ. Khép mi, Diên thấy mình đang nằm giữa suối, kê đầu trên
một tảng đá, làn nước trong veo luồn qua từng kẽ tay cô. Suối ở giữa
rừng. Rừng tịnh không một bóng người. Vài ba tiếng chim vút lên. Như cả
nghìn cánh hoa đều bay xuống suối mùi thơm lan tỏa. Diên nằm giữa suối
rất lâu, cả một buổi chiều trong giấc mơ dài rồi tỉnh dậy bằng mùi khói
đốt vàng mã của mấy bà trong khu phố. Hôm nay là ngày rằm, thứ hương
khói khiến Diên buồn nôn. Không hiểu sao từ bé Diên đã sợ hương nhang vì
nó gợi đến người chết, đến cõi âm. Diên thà ngửi cái mùi công sở còn
thấy dễ chịu hơn.
Lá từng hỏi:
- Mùi công sở chỗ cậu như thế nào?
- Mùi nước hoa của đàn bà, keo tóc của đàn ông. Mùi dầu con hổ của
một cô lớn tuổi, mùi tất hôi của một chú đầu tóc rối mù. Mùi phấn son
của một ả đồng bóng, mùi rượu nồng nặc của một kẻ chăm say.
- Có còn thiếu gì không?
- Thiếu một thứ mùi quan trọng là mùi của sự thờ ơ, vô cảm. Ai cũng
mang nó nhưng lại chỉ ngửi thấy trên cơ thể người khác mà thôi.
- Tớ nghĩ cần phải trồng ít nhất một cây xanh nơi mà cậu đang sống.
- Nhưng những lá phổi ấy bé quá mà khói bụi ôi nhiễm lại nhiều. Tớ
thích những tán cây to. Tớ muốn phổi mình rộng như một tán cây cổ thụ.
Lá cười. Ừ giá mà được thế, mỗi chúng ta là một tán cây.
Thỉnh thoảng, những lúc lên cơn khó thở Diên lại hình dung mình là
chú cá nhỏ đang bơi giữa làn nước trong lành. Nhưng sự thật thì Diên
không điều khiển được đường đi của trí tưởng tượng. Con cá nhỏ đang
khoan khoái bơi lội bốc chốc quẫy đạp ngoi lên đớp không khí như giãy
chết. Dòng sông bốc chốc đen ngòm, lô xô rác thải. Diên ôm ngực. Miệng
há hốc. Nước mắt trào ra. Diên thấy mình trong bi kịch cá. Thành phố này
quá ngột ngạt với Diên. Diên lết người ra cửa, tựa người lịm đi một
giấc ngủ dài. Xứ này nắng mưa chẳng mang chút gì lãng mạn. Mà tại sao
sống giữa guồng quay chóng mặt này Diên vẫn nghĩ đến hai từ “lãng mạn”?
Diên bị đánh thức bởi tiếng gào khóc. Ông cụ nhà bán dưa cà mắm
muối đã mất. Ông cụ ngày nào cũng ngồi ké ngoài bậu cửa sổ phòng trọ của
Diên. Nhà trọ thấp bé, có một cửa sổ phía ngoài đường, nhà chủ xây chìa
ra một bậc thềm nhỏ, chiều nào cũng có vài cụ già đến đó ngồi im lặng.
Giường Diên nằm ngay cạnh cửa sổ, chiều nào tỉnh giấc cũng thấy có hơi
ấm qua vách gỗ. Cửa sổ đó không bao giờ mở được. Đó là một khoảng không
người ta trổ ra rồi lại bịt kín vào bằng nhiều thanh gỗ. Chỉ có hơi ấm
của những người già an ủi được Diên phần nào.
Hôm nay cụ ông ấy đã ra đi. Diên nghĩ là chính tại bậc cửa sổ này
ông đã nhìn thấy con đường nhỏ bước về thế giới bên kia. Diên co người
nằm lặng im nghe ỉ ôi tiếng khóc ngoài kia, tuyệt nhiên không thấy xót
xa, chỉ nghèn nghẹn trong khí quản. Phía ngoài kia ngày nào chẳng ồn ào,
khách đến mua dưa cà bao giờ cũng được nghe miễn phí câu chuyện than
nghèo kể khổ của cụ bà tóc bạc. Bà trách ông ngày xưa làm quan khi nhà
nước cấp nhà ở phố cổ thì thanh liêm không nhận nên giờ sống chui lủi
trong căn nhà tập thể xập xệ. Diên nghĩ mãi cũng không hiểu sao người ta
có thể xây một khu nhà nham nhở, lộn xộn, chắp ghép lung tung đến vậy.
Như thể người thiết kế ngôi nhà là một tay họa sĩ bốc đồng, phiêu một
cách nửa mùa mà hắn chẳng nghĩ gì đến những hậu quả về sau.
Ở khu tập thể cũ đó có vài nhà phải sống trong cảnh muốn ngoi mà
không thể ngoi lên được. Nhà nào cũng ba thế hệ, những người già đã qua
tuổi chín mươi, hàng ngày chui ra từ ngôi nhà như dế chui ra từ hang
hốc. Diên nghĩ chắc có thể họ cũng ao ước phổi họ là những tán cây như
Diên vậy.
Đám ma ồn ào lúc ban đầu rồi yên lặng hơn Diên tưởng. Hôm nay thì
các cụ già đến ngồi bên bậc cửa sổ nhà Diên đã chuyện trò đôi ba câu sau
những tiếng thở dài. Họ nói ông cụ ra đi nhẹ nhõm lắm, sáng đun nước
gội đầu rồi ra bậc cửa này này tắm nắng. Xong xuôi vào giường nằm thì
cảm, người ta đưa vào bệnh viện thì ông mất, mặt hồng hào, miệng tươi
như đang mỉm cười. Một cụ bảo ước gì sau này mình cũng ra đi nhẹ nhõm
như ông ấy để con cháu đỡ phải hầu, để không phải nằm bất động mà nghe
lời xô lời, ý nghĩ găm vào ý nghĩ. Ông cụ mất, bà cụ thuê thầy nhà chùa
về gõ mõ tụng kinh rầm rầm.
Nhà chùa tụng kinh cứ tụng, người con dâu đến đòi quyền sở hữu đất
cứ đòi. Anh con trai bị thần kinh nửa tỉnh nửa lú mang giấu biến giấy tờ
nhà đất. Chưa đâu vào đâu thì hai cô con gái cũng xô vào giành giật. Cụ
bà tóc trắng, đẹp lão như bà tiên trong chuyện cổ tích lại gào lên.
Cuộc khẩu chiến giữa thân già và mấy đứa con kéo dài suốt mấy ngày làm
cơn khó thở của Diên tăng lên như mấy cụ già trong ngõ phố đang tăng
huyết áp.
Những vụ tranh chấp đất đai huynh đệ tương tàn, cha con lìa bỏ thế
này đâu phải hiếm. Các cụ lại ngồi ước trời cho cái chết nhẹ nhàng như
ông cụ... Mấy hôm sau Diên qua nhà bà cụ mua dưa thì bà cụ nhờ viết một
cái đơn. Hỏi đơn gì? Bà bảo là đơn kiện. Hỏi kiện ai? Bà bảo kiện con.
Nói rồi bà nhìn ảnh ông khóc nức nở. Những người đến mua dưa cà lầm lũi
bỏ đi. Diên cũng lầm lũi về phòng. Vì tim con người ở xứ này quá nhỏ nên
mới phải ước phổi to như một tán cây. Đấy là ý nghĩ cuối cùng trước khi
Diên chìm vào giấc ngủ...
Diên kể cho Lá những chuyện đó. Lá im lặng hồi lâu rồi hỏi Diên
sống có ổn không? Những chuyện ngột ngạt kiểu này Diên kể suốt tám năm
mà sao đến hôm nay Lá mới thảng thốt buồn?
*
Diên ra hiệu sách gần nhà mua một cuốn truyện ngắn của A.P. Sê-Khốp
để túc tắc đọc giữa những giấc ngủ dài. Kể cũng vui, Diên thích nàng
Hê-len trong truyện ngắn “Một cô gái không thành kiến”. Thời nào chắc
cũng cần chuỗi cười điên loạn của nàng và cũng cần vài ba thằng hề bước
ra từ rạp xiếc như Mắc-xim. Để làm gì? Để làm đời vui. Để tự khoanh cho
mình một vòng tròn mà những định kiến ở ngoài kia không thể nào can dự.
Định kiến là thứ gì? Nó giống như một liều thuốc độc mà ban đầu
người ta cứ nghĩ có đủ sức đề kháng để chống lại nó nhưng kỳ thực định
kiến dai dẳng cuối cùng cũng thắng. Nó chờ cơ thể ta suy yếu rồi phát
huy tác dụng cực mạnh hạ gục chúng ta. Làm kẻ bại trận trước định kiến
bạn chỉ có hai lựa chọn. Một là bị hút về cái phía đám đông định kiến
đó, hai là bạn chết rụi trong sự dằn vặt hoặc là bất lực của bản thân.
Diên luôn tự hỏi có thực là người ta thích cuộc sống của mình trong
hiện tại hay không? Cuộc sống không chịu tiến về phía của xanh tươi hay
huy hoàng? Đồng loại hãm hại lẫn nhau, loại trừ lẫn nhau, dẫm đạp lẫn
nhau để tồn tại. Người nông dân phun thuốc sâu vào rau sáng hôm sau hái
bán. Mấy bác buôn hoa quả ủ đầy hóa chất. Gạo giả, rau độc, đồ ăn thiu
thối được tắm trắng bong… Tất tần tật những thứ ấy tuồn vào cơ thể chúng
ta mỗi ngày. Bao giờ chúng ta chết? Có thể ngay sau khi nuốt xong miếng
rau này, ăn xong cốc chè này, ngửi xong mùi hương này… Diên chẳng cổ
súy thứ gì. Quy luật của sự phát triển chẳng bao giờ cổ súy sự ngược
dòng. Nhưng biết đâu đấy, sự ngược dòng lại giống như là bản chất của
quy luật phát triển thì sao?
Từng có nhiều người muốn bứt Diên ra khỏi cuộc sống hiện tại của
nàng. Họ không tin Diên có thể thích một cuộc sống như thế. Trước tiên
là họ nghĩ Diên ngụy biện. Sau đó thì họ nghĩ đầu óc Diên có vấn đề. Ban
đầu Diên phản kháng để tự vệ. Sau dần Diên im lặng một cách tuyệt đối.
Có lúc Diên hoài nghi chính bản thân mình. Thứ định kiến chết tiệt đã
bóp méo cuộc đời Diên như thế. Tàn tạ trong sự đơn độc chống chọi. Giống
như trong bụng bạn chứa một bồ định kiến mà không có cách nào đào thải
ra ngoài. Bạn phải khiên cưỡng mang nó mỗi ngày. Sống với nó, phát sinh
nhiều buồn phiền vì nó.
Bây giờ Diên hay ngủ đứng. Hay là nàng cũng thuộc về rừng? Thế giới
của cỏ cây, tất thảy đều ngủ đứng. Lẽ nào Diên lạc loài ở đây giữa thế
giới con người? Không. Diên sẽ gắng mà yêu cuộc đời. Như yêu những người
dưng không son phấn giữa buổi chợ sớm nhoáng nhoàng. Như yêu những
người già trong ngõ nhỏ ngồi thở dài sau cửa sổ phòng Diên.
Biết đâu Diên sẽ đi. Mười năm, thành phố và những lo toan chết tiệt
đã kìm chân Diên ở chốn này. Diên sẽ đi và ngủ. Chỉ có điều Diên đã ngủ
quên đúng lúc cuộc đời tươi đẹp nở hoa và thức dậy khi nỗi buồn nhân
bản. Trong cuộc hành trình ấy Diên gặp nhiều khuôn mặt người, ám ảnh
nhiều ánh mắt và từng thảng thốt nhiều về những dấu chân. Trong túi áo
mùa đông vẫn giấu vài chiếc kẹo. Để làm quà cho người và cho mình những
lúc cô đơn.
No comments:
Post a Comment